ssssOmdat de 'instellingen' voor gedragsreacties kunnen veranderen, kan het gedragspatroon van de mens ook veranderen gedurende het leven binnen genetisch-aangegeven marges. De mens is hierin flexibeler dan de meeste dieren. De ervaring van geweld kan mensen veranderen; veel mediteren, honger of te veel eten ook. Veel van deze veranderingen staan los van de bewuste wil. Ze komen doordat het brein-zèlf probeert het lichaam aan te passen aan veranderlijke omstandigheden.
Afwijkende gedragspatronen laten iets zien, van wat bij àlle mensen kan optreden. Extreme omstandigheden kunnen leiden tot extreme aanpassingen van de hersenen en tot gedragsimpulsen, die in de omstandigheden van het latere leven helemaal niet van pas komen. Hoe jonger deze extreme omstandigheden plaatsvonden, hoe bepalender ze zijn voor het latere leven. Waarschijnlijk is dat de nieuwe gedragspatronen onder bepaalde omstandigheden in de genen kunnen worden vastgelegd via epigenetische processen, die nog in studie zijn. Psychiatrische aandoeningen en sterk van het gemiddelde afwijkende gedragspatronen, waarvan bekend is dat ze hun oorsprong al zeer vroeg in het leven hebben of die aangeboren zijn, zijn waarschijnlijk te herleiden tot extreme instellingen van de circuits, mogelijk ook in de onderlinge verhouding van deze circuits. De ervaring van extreme agressie in de vroegste jeugd, verwaarlozing, heeft aantoonbare effecten op later gedrag. Overigens pakken deze ervaringen niet per definitie slecht uit; soms dwingen ze tot veranderingen in de hersenen die later als positief worden beoordeeld. De afgelopen eeuw is er onder invloed van onder meer Freud veel aandacht geweest voor wat in de vroege kindertijd kan gebeuren. De invloed van omstandigheden van de moeder tijdens de zwangerschap en van de genetische aanleg vindt men tegenwoordig in vergelijking met de aandacht voor de kindertijd onderschat.
Zelf het brein tijdelijk of langdurend beïnvloeden
Dat dezelfde stof, bij voorbeeld cocaïne, bij een extreem drukke persoon rust geeft en bij een rustige persoon (op den duur) juist tot meer drukdoenerij leidt, kan uit een verschil in 'instelling' van de hormoonsystemen verklaard worden. Receptoren willen gevuld worden door met gedrag opwekte stoffen. Daarom kunnen psycho-actieve verslavende stoffen gedrag vervangen waartoe normaal gesproken van binnenuit toe wordt aangezet. Dit verklaart waarom drugs soms als 'zelf-medicatie' gebruikt worden, bij voorbeeld opiaten bij psychoses. Ook waarom ze verwerkt worden in medicijnen. Nieuwe receptoren kunnen
ontstaan of verdwijnen door gedrag én door signaalstoffen-voor-dat-gedrag. Soms wil men dat. Omdat de dosering nauw luistert is het goed dit samen met een dokter uit te zoeken, zodat het een wérkelijk medicijn wordt.
De BBC-documentaire 'Leven met ADHD' toont twee moeders met een druk ADHD-kind. Eén van de moeders (op het plaatje met haar twee kinderen) is zelf ook net zo druk als haar kind. Ze begrijpt beter dan de andere moeder dat het kind het gedrag niet kàn veranderen en kan daardoor gemakkelijker met de situatie overweg. In de documentaire zegt ze dat ze zelf door cocaïne te gebruiken rustiger wordt. Zij heeft dus ondervonden dat psychoactieve stoffen haar kunnen helpen.
Mensen beïnvloeden hun eigen brein veelvuldig door medicijnen, therapieën, opvoeding, yoga, enzovoort. Een ander voorbeeld is iemand die na een verre vliegreis zijn inwendige klok verzet door een hele tijd niet te eten.
Ontwikkeling bij zeer jonge kinderen
Onderzoek bij zeer jonge kinderen (anderhalf) laat zien 1. dat deze al opkomen voor hun rechten als ze naar hun mening niet rechtvaardig worden behandeld en 2. al een natuurlijke, niet-calculerende, behulpzaamheid hebben. Dit onderzoek naar de ontwikkeling van zeer jonge kinderen, dat bijdraagt aan de ontwikkeling van een 'theory of mind' werd gedaan aan het Max Planckinstituut, Leipzig 'Leipzig school of human origin', o.a. door Micheal Tomassello (verschillen tussen aap en mens). Hoe de ontwikkeling van dergelijke basale gedragsreacties van jonge kinderen verloopt is nog niet precies duidelijk; ook niet of en onder welke omstandigheden dit gedrag duurzaam is. Op youtube staat een interview met Tomasello
Terug naar pg 1 en 2