Brief 37 aan Johannes Bouwmeester: methode, plan van leven om de natuur van de geest te leren kennen
37.2 ik kom nu toe aan uw vraag: bestaat er een of andere methode, of kan er een methode bestaan zodanig, dat wij daarmee bij het overdenken van de meest verheven dingen, zonder struikelen en zonder tegenzin, steeds verder kunnen gaan? Of is het zo dat onze geest, evenals ons lichaam, onderworpen is aan toevalligheden, en dat onze gedachten meer door geluk dan door wijsheid worden bestuurd?
37.3 Dit nu blijkt alleen al daaruit, dat eeeen heldere en duidelijke voorstelling, of meer te zamen, op zichzelf de oorzaak kan zijn van een andere heldere en duidelijke voorstelling. Ja sterker nog: alle heldere en duidelijke voorstellingen die wij ons vormen, kunnen alleen maar ontstaan iuit andere heldere en duidelijke voorstellingen, die in ons zijn, en laten geen andere oorzaak buiten ons, toe. Hieruit volgt dat de heldere en duidelijke voorstellingen die wij ons vormen uitsluitend afhangen van onze natuur en haar bepaalde vaste wetten, dat wil zeggen van onze absolute macht, en niet bvan het toeval, dat wil zeggen van oorzaken die, hoezeer ook eveneens werkend volgens bepaalde, vaste wetten, ons toch onbekend zijn en buiten onze natuur en macht gelegen. Wat de overige voorstellingen betreft, geef ik toe dat die in de hoogste mate van het toeval afhangen.
37.4. Hieruit blijkt dus duidelijk hoe de ware methode moet zijn en waarin zij bij voorkeur bestaat, namelijk uitsluitend in kennis van het zuivere verstand en van zijn natuur en wetten. Om deze kennis te verwerven is het bovenal noodzakelijk onderscheid te maken tussen verstand en verbeelding, nders gezegd yussen ware ideeën en de overige, namelijk fitieve, onware twijfelachtige en in het algemeen alle ideeuen die alleen van het geheugen afhangen. Om te begrijpen, althans voor zover de methode dit vergt, is het niet nodig de natuur van de geest via zijn eerste oorzaak te kennen; het is voldoende een korte beschrijving op te stellen van de geest of zijn voorstellingen op de wijze waarop Bacon ons dat leert.
37.5. Met deze weinige woorden meen ik de ware methode te hebben uiteengezet en verklaard en tevens de weg te hebben gewezen hoe wij die kunnen bereiken. Overigens moet ik u erop wijzen dat hiervoor een voortdurend nadenken, een zeer standvastig karakter en den grote doelbewustheid vereist is. Om dit alles te hebben is het in de eerste plaats nodig de manier van leven naar een plan in te richten en zich een bepaald doel voor ogen te stellen