D.V. Coornhert: Synode over gewetensvrijheid
D.V. Coornhert: Synode over gewetensvrijheid : Een nauwgezet onderzoek in de vergadering gehouden in het jaar 1582 te Vrijburgh (J. Gruppelaar, J.C. Bedaux, G. Verwey, Amsterdam University Press, Amsterdam, Bibliotheca Dissidentium Neerlandicorum|Amsterdamse Gouden Eeuw Reeks, 2008, 256 pg, ISBN
9789089640147)
Synode over de gewetensvrijheid is het verslag van een fictief 'godsdienstgesprek'. Coornhert voert vertegenwoordigers uit de verschillende kampen ten tonele die hij soms letterlijk citeert (o.a. Beza, Calvijn, Du Plessis-Mornay en Bullinger). Gamaliel (pseudoniem voor Coornhert) is de onpartijdige, wijze scheidsrechter. Synode over de gewetensvrijheid is niet alleen een belangrijk tijdsdocument: door zijn doelstelling, bevordering van de religievrede, en zijn rijkdom aan argumenten kunnen we in het huidige tolerantiedebat zeker ons voordeel doen met de lessen van déze Hollandse meester. Dirk Volkertzoon Coornhert (1522-1590) was een vooraanstaand medestander van Willem van Oranje. In zijn sterk anti-dogmatische benadering van vraagstukken van religie (-politiek) nam hij motieven op die vóór hem leefden (Erasmus) en na hem (de remonstranten, Grotius, Spinoza) werkzaam zouden blijven. In de Bibliotheca Dissidentium Neerlandicorum verschijnen publicaties op het gebied van de geschiedenis van het Nederlandse (religieuze, filosofische en artistieke) non-conformisme van circa 1350 tot onze tijd.