Schama over Republiek en financiële sector: 17e eeuws Holland, zo moet het (NRC, 02-07-2011)
Schama trekt een lijn naar nu van 17e eeuws Holland.
Amsterdam is de geboorteplaats van de belangrijkste verschijningsvormen van het kapitalisme: de beurs, het aandeel, beleggen en vooral het bankwezen. MAAR DAAR LAG EEN COMMUNAUTAIRE FILOSOFIE AAN TEN GRONDSLAG. Namelijk de notie dat heel Holland, Amsterdam, de Republiek uiteindelijk uit elkaar zou vallen als er niet een relatief eerlijk, sociale distributie zou zijn van- nou ja- geluk.
Het motto daarvoor kwam van de aartsvader van de Nederrlandse cultuur, de dichter en wetenschapper Dirk Volkertszoon Coornhert ‘Eer boven geld’, zei hij. Eer, dat is sociale verantwoordelijkheid. Dat besef van solidarteit hield de zaak bij elkaar. En dat was eigenlijk organisch gegroeid na een lange periode van oorlog.
Welke Hollandse instellingen had de wereld nu moeten hebben?
Ik vind vooral de Amsterdamse Wisselbank opmerkelijk. Opgericht in 1609 om het betalinhsverkeer in de buitenlandse handel te vergemakkelijken. Dat was feitelijk een bank van de staat. Dat feit bepaalde het vertrouwen van kooplieden in de bank en daarmee het succes. De Wisselbank was de veiligste plek in de wereld om je geld te stallen en daar moest je voor betalen. Zelfs in het rampjaar 1672 gaf de bank geen krimp en was er geen rum op de bank.
Vijf jaar later werd de Bank van Lening opgericht. Special om arme, kleine ondernemers aan microkrediet te helpen. Op de gevel van de bank stond de raad aan welgestelden om elders heen te gaan. Dus de eerste banken van de wereld namen een sociale verplichting op zich. Het waren nutsbanken